Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy Domowej
84-210 Choczewo ul. Kusocińskiego 5
- W skład Zespołu Interdyscyplinarnego wchodzą przedstawiciele następujących podmiotów:
- a) jednostek organizacyjnych pomocy społecznej: Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Choczewie:
– Pani Edyta Sacharuk – przewodnicząca
– Pani Joanna Mazurek – zastępca przewodniczącego
- b) gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych (GKRPA):
– Pani Irena Figuła
- c) Policji: Komisariat Policji w Gniewinie:
– Pan Mateusz Walkusz
- d) oświaty: Zespól Szkolno – Przedszkolny w Choczewie im. Unii Europejskiej; Zespół Szkolno – Przedszkolny w Ciekocinie:
– Pani Kamila Selonke
– Pani Anna Drzazgowska
- e) ochrony zdrowia: Gminny Ośrodek Zdrowia w Choczewie:
– Pani Elżbieta Wojciechowska
- f) kurator sądowy: Sąd Rejonowy w Wejherowie:
– Pani Natalia Pokojska
Wyraz „przeciwdziałanie” należy rozumieć jako zapobieganie zjawisku przemocy domowej, tj. działania prewencyjne i zwalczanie go.
Przepis art. 1 w pkt 2 i 3 określał zakres podmiotowy ustawy, wskazując odbiorców działań regulowanych jej przepisami. Ustawa normowała bowiem zasady postępowania wobec dwóch grup osób, z jednej strony – osób dotkniętych przemocą w rodzinie, tj. jej ofiar, z drugiej – stosujących tę przemoc, czyli sprawców. Nowelizacja z 2023 r. dokonała modyfikacji art. 1. Obecna treść z pewnymi zmianami została ujęta w ust. 1 i dodano ust. 2. Po nowelizacji z 2023 r. zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawa określa zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy domowej oraz zasady postępowania wobec osób doznających przemocy domowej i zasady postępowania wobec osób stosujących przemoc domową. Po pierwsze zatem, wyrażenie „przemoc w rodzinie” zostało zastąpione, podobnie jak w innych przepisach ustawy oraz w samym jej tytule, terminem „przemoc domowa”.
W art. 1 ust. 1 w odniesieniu do zakresu podmiotowego ustawy dokonano także niewielkiej zmiany. Zamiast wyrażenia „osoby dotknięte przemocą [w rodzinie]” ustawa wprowadziła wyrażenie „osoby doznające przemocy [domowej]”.
Wraz ze zmianą nazewnictwa przedefiniowano również samo ustawowe pojęcie przemocy. W myśl art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy. pod pojęciem przemocy domowej należy rozumieć jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, wykorzystujące przewagę fizyczną, psychiczną lub ekonomiczną, naruszające prawa lub dobra osobiste osoby doznającej przemocy domowej, w szczególności:
- a) narażające tę osobę na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia lub mienia,
- b) naruszające jej godność, nietykalność cielesną lub wolność, w tym seksualną,
- c) powodujące szkody na jej zdrowiu fizycznym lub psychicznym, wywołujące u tej osoby cierpienie lub krzywdę,
- d) ograniczające lub pozbawiające tę osobę dostępu do środków finansowych lub możliwości podjęcia pracy lub uzyskania samodzielności finansowej,
- e) istotnie naruszające prywatność tej osoby lub wzbudzające u niej poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, w tym podejmowane za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
W ustawowej definicji przemocy domowej dodano takie kryteria diagnozowania przemocy jak: przewaga osoby stosującej przemoc nad osobą doznającą przemocy oraz naruszenie praw i dóbr osobistych osoby doznającej przemocy.
W stosunku do poprzedniego stanu prawnego, funkcjonowały trzy formy przemocy, tj. przemoc fizyczna, przemoc psychiczna oraz przemoc seksualna, w obecnej ustawie dodano także kolejne rodzaje przemocy: przemoc ekonomiczną oraz szczególną postać przemocy psychicznej polegającej na prześladowaniu i nękaniu, w tym za pomocą środków komunikacji elektronicznej (cyberprzemoc).
Nastąpiło również znaczne poszerzenie kręgu osób, które mogą zostać uznane za doznające przemocy, a więc także w sposób oczywisty i bezpośredni kręgu osób, co do których zasadne będzie prowadzenie działań jako do osób stosujących przemoc domową. Warto w tym miejscu podkreślić, że oprócz uznania, iż osobą doznającą przemocy może być małżonek, ale także były małżonek lub osoba pozostająca obecnie lub w przeszłości we wspólnym pożyciu (bez wymogu wspólnego zamieszkiwania i gospodarowania), to możliwość doświadczania tej przemocy rozciąga się też na ich wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków. Osobą doznającą przemocy może być także brat lub siostra, osoba przysposabiana lub przysposabiająca, a także inna osoba niespokrewniona, ale obecnie wspólnie zamieszkująca i gospodarująca, wraz z ich wstępnymi, zstępnymi, rodzeństwem i ich małżonkami. W tym ostatnim przypadku należy również odnotować, że warunek wspólnego zamieszkiwania i gospodarowania musi występować łącznie, gdy poprzednio dla uznania przemocy w rodzinie wystarczyło wspólne zamieszkanie bądź gospodarowanie. Biorąc pod uwagę przytoczone przepisy, osobą doznającą przemocy będzie też obecny partner lub partnerka, niezależnie od faktu wspólnego zamieszkiwania i gospodarowania obecnie lub w przeszłości. Z punku widzenia skuteczności podejmowanych działań za osobę doznającą przemocy uznany będzie również każdy małoletni, choćby był wyłącznie świadkiem przemocy domowej wobec jednej z ww. osób (art. 2 ust. 2 u.p.p.d.). Jak też wynika z art. 2 ust. 1 pkt 2 u.p.p.d., osobą stosującą przemoc domową może być wyłącznie osoba pełnoletnia, co precyzuje i rozwiązuje dylemat wielu specjalistów w zakresie, w jakim zastanawiano się, czy wszczynać procedurę „Niebieskie Karty” w stosunku do małoletnich stosujących przemoc np. wobec rodziców lub rodzeństwa.
Przepisy art. 3, 5, 6 i 7–9d oraz 16 ustawy regulują zasady postępowania wobec osób doznających przemocy domowej (zakres wskazany w art. 1 ust. 1 pkt 2). Z kolei zasady postępowania wobec osób stosujących przemoc domową (art. 1 ust. 1 pkt 3) regulowane są m.in. w art. 4–6 i 7–9d oraz w przepisach zmieniających zawartych w ustawie z 2005 r. (przepisy zmieniające Kodeks karny), a także w nowelizacji z 2010 r. (przepisy zmieniające Kodeks karny, Kodeks postępowania karnego oraz Kodeks karny wykonawczy) oraz w nowelizacji z 2020 r. (przepisy zmieniające m.in. Kodeks postępowania cywilnego, ustawę z 20.05.1971 r. – Kodeks wykroczeń, Dz.U. z 2022 r. poz. 2151 ze zm., ustawę o Policji, ustawę z 24.08.2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych, Dz.U. z 2023 r. poz. 1266). Dany przepis ustawy reguluje „zasady postępowania”, określając odpowiadające im „zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy domowej” podmiotów zobowiązanych. Zadania te polegają bowiem w znacznej części na podejmowaniu działań i stosowaniu określonego postępowania w odniesieniu do osób doświadczających przemocy domowej lub osób stosujących tę przemoc. Zasady postępowania wobec osób stosujących przemoc domową oraz zasady postępowania wobec doznających przemocy domowej nie zostały w ustawie, mimo jej wielu nowelizacji, obejmujących praktycznie wszystkie jej przepisy, określone w sposób wyczerpujący i ustawa nie stanowi aktu prawnego, który w sposób kompleksowy reguluje te kwestie.